W dniu 28.11.2013 r. Trybunał Konstytucyjny rozpatrzył połączone wnioski Rady Miasta Świdnik oraz grupy posłów z SLD i grupy posłów z PiS o zbadanie zgodności z Konstytucją niektórych zapisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw.
Najpoważniejsze zarzuty dotyczyły trzech kwestii – obowiązku organizowania przez gminy przetargów śmieciowych, niezgodności przepisów z art.217 Konstytucji, według którego podatki i inne daniny publiczne powinny być nakładane, a stawki podatkowe określone w ustawie oraz składania deklaracji i wnoszenia opłat za śmieci na rzecz gmin przez właścicieli nieruchomości.
Zdaniem posłów obu ugrupowań, gminy nie powinny mieć pełnej dowolności w zakresie ustalenia opłaty śmieciowej – art. 6k ustawy. W ich przekonaniu ustawa powinna określić widełki, w ramach, których rady poszczególnych gmin mogłyby ustalić wysokość opłaty, tak jak dzieje się to z podatkami lokalnymi, np. podatkiem od nieruchomości.
Ponadto, zdaniem wnioskodawców gminy nie powinny być zmuszane do organizowania przetargów śmieciowych, jeśli odbiór i zagospodarowanie odpadów miałyby zlecić w ramach zadań własnych spółkom komunalnym.
Kolejny zarzut to niezgodność art.6 m ustawy z art. 2 Konstytucji ( zasada dostatecznej jasności przepisów prawa) i z art. 84 Konstytucji ( zasada sprawiedliwości podatkowej). Sporne kwestie dotyczyły definicji właściciela nieruchomości w kontekście zabudowy wielorodzinnej (problem statusu spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych.
Trybunał orzekł za niezgodne z Konstytucją art. 6k ust.1 i 2 oraz art. 6k ust.4. Oznacza to, że gmina nie może w sposób dowolny ustalać stawek opłat za śmieci oraz wprowadzać zwolnień przedmiotowych i ustanawiać dopłat dla właścicieli.
Uznane za niekonstytucyjne przepisy tracą moc z upływem 18 miesięcy od daty ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego. W tym czasie Sejm będzie musiał ustalić jaka ma być maksymalna stawka opłaty i na jakiej podstawie obliczona. Bez tej maksymalnej stawki danina publiczna nie może być uznana za zgodną z Konstytucją – orzekł TK.
Trybunał nie dopatrzył się natomiast niezgodności z konstytucją artykułów 6h i 6m ust.1 – nakładających na właścicieli nieruchomości obowiązek uiszczania opłaty za śmieci oraz składania deklaracji o wysokości tej opłaty, a także art. 6l ust. 1, który przekazuje radom gmin ustalenie terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za śmieci.
TK stwierdził, że przepisy dotyczące obowiązków właścicieli są zgodne z zasadą poprawnej legislacji. Zdaniem TK zakwestionowane przepisy w związku z przepisami innych ustaw, a w szczególności o własności lokali oraz spółdzielniach mieszkaniowych, pozwalają ustalić kto jest zobowiązany do ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz złożenia deklaracji o wysokości tejże opłaty w przypadku nieruchomości zabudowanej budynkami wielorodzinnymi. Trybunał nie dopatrzył się w tych przepisach kwalifikowanej niejasności.
Ponadto Trybunał Konstytucyjny postanowił umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Zakwestionowane przepisy dotyczyły m.in. organizacji przetargów na odbiór odpadów komunalnych i zaangażowania spółek z udziałem gminy w gospodarkę odpadami komunalnymi. Zdaniem TK zakwestionowane przepisy nie pozbawiały gmin możliwości realizacji zadania własnego. Wprowadzając obowiązek zorganizowania przetargu prawodawca dopuszcza udział spółek gminy na zasadach określonych w ustawie.
Nie jest to koniec batalii śmieciowej bo w Trybunale Konstytucyjnym czeka jeszcze do rozpatrzenia wniosek Rady Miasta Inowrocławia.
